Hít sặc là nguyên nhân thường gặp, gây nên tình trạng viêm phổi hít nặng và tử vong ở người cao tuổi. Đáng nói là tình trạng này dễ dàng xảy ra do sơ suất, bất cẩn trong ăn uống.
Người cao tuổi khi ăn uống rất dễ bị sặc, dưới góc nhìn y khoa, hiện tượng này được gọi tên là viêm phổi hít phải (hay viêm phổi sặc). Viêm phổi do rối loạn nuốt là tình trạng phổi bị viêm nhiễm do hít phải các chất “ngoại lai” từ hầu họng xuống hoặc từ dạ dày – thực quản trào ngược vào phổi. Các chất “ngoại lai” này có thể là nước bọt, đờm dãi, các dịch tiết hầu họng, thức ăn, nước uống và dịch vị (nếu bệnh nhân bị hội chứng trào ngược).
**Nguyên nhân chủ yếu:
- Do nước bọt, mẩu thức ăn, đờm dãi, dịch vị trào ngược… rơi vào trong phổi sẽ gây nên các phản ứng viêm cũng như tạo tiền đề cho vi khuẩn xâm nhập phổi.
- Do rối loạn chức năng nuốt:
- Rối loạn chức năng nuốt là tình trạng cơ quan tiêu hóa, cụ thể là cơ thắt thực quản, cơ vòng hầu, cơ vòng họng, cơ gờ hầu, cơ lưỡi không phối hợp nhịp nhàng với nhau trong quá trình nuốt, khiến thức ăn không thể đi xuống thực quản một cách bình thường, dễ bị trào ngược lên thực quản, thậm chí là vào khí quản và phổi.
- Nguyên nhân gây rối loạn chức năng nuốt ở người cao tuổi có thể do:
- Tuổi tác: Khi tuổi tác càng cao, các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả cơ quan tiêu hóa, đều có xu hướng suy giảm chức năng.
- Các bệnh lý thần kinh: Đột quỵ, Parkinson, Alzheimer, chấn thương sọ não,… là những bệnh lý thần kinh có thể gây rối loạn chức năng nuốt.
- Các bệnh lý khác: Ung thư vòm họng, viêm họng, viêm amidan, viêm xoang,… cũng có thể gây rối loạn chức năng nuốt.
- Do dị tật bẩm sinh:
- Một số dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa, chẳng hạn như khe hở vòm miệng, khe hở môi,… có thể khiến thức ăn dễ bị trào ngược lên thực quản và phổi.
- Do thói quen xấu:
- Ăn nhanh, ăn vội vàng, ăn khi đang nói chuyện, xem tivi, đọc báo,… là những thói quen xấu có thể khiến thức ăn không được nhai kỹ, dễ bị sặc.
- Do tác dụng phụ của thuốc:
- Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống nôn,… có thể gây khô miệng, khiến thức ăn khó nuốt.
Như vậy, nguyên nhân chủ yếu gây hít sặc ở người cao tuổi là do rối loạn chức năng nuốt. Nguyên nhân này có thể do tuổi tác, các bệnh lý thần kinh, dị tật bẩm sinh, thói quen xấu hoặc tác dụng phụ của thuốc.
**Biểu hiện của hít sặc ở người cao tuổi:
- Ho, sặc xuất hiện sau khi nuốt nước bọt, hoặc trong khi đang ăn uống.
Ho, sặc là biểu hiện đầu tiên và phổ biến nhất của hít sặc. Ho, sặc có thể xảy ra ngay sau khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn, hoặc có thể xảy ra sau vài phút hoặc vài giờ.
- Ho sặc dữ dội với các biểu hiện của suy hô hấp: tím tái, thở rít, co thắt thanh môn và có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nếu hít sặc nặng, thức ăn hoặc nước bọt có thể bị tắc nghẽn hoàn toàn đường thở, khiến người bệnh bị khó thở, tím tái, thở rít, co thắt thanh môn và có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Ngoài ra, người bị hít sặc cũng có thể có một số biểu hiện khác như:
- Khó thở, thở gấp.
- Tức ngực, đau ngực.
- Cảm giác buồn nôn, nôn.
- Mệt mỏi, chóng mặt.
- Thay đổi giọng nói.
Nếu người cao tuổi có bất kỳ biểu hiện nào trong số các biểu hiện trên, cần nhanh chóng đưa họ đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.
Để chẩn đoán hít sặc, bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng, tiền sử bệnh lý và khám lâm sàng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng như chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc nội soi để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của hít sặc.
- Ho, sặc xuất hiện sau khi nuốt nước bọt, hoặc trong khi đang ăn uống.
- Ho sặc dữ dội với các biểu hiện của suy hô hấp: tím tái, thở rít, co thắt thanh môn và có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời
**Cách xử lý khi người cao tuổi bị hít sặc:
- Ăn chậm, uống chậm, ăn miếng nhỏ, hớp nước nhỏ và nên dùng ống hút khi uống
- Người bị rối loạn nuốt cũng nên chú ý: nghỉ ngơi trước ăn 30 phút; ngồi khi ăn; ăn miếng nhỏ, thức ăn mềm thích hợp; không nói chuyện, xem tivi, đọc báo…
- Vệ sinh sạch sẽ răng miệng sau ăn
- Hết sức chú ý nếu người cao tuổi đang ăn bị sặc phải biết cách cấp cứu như một hội chứng dị vật thâm nhập đường thở.
Nếu như ông bà, bố mẹ của bạn gặp phải các triệu chứng liên quan đến Hít sặc nhưng bạn không biết cách để xử trí kịp thời hãy gọi điện ngay cho PHÒNG KHÁM OLYMPIA để được Bác sĩ tư vấn một cách nhanh chóng và kịp thời.
Thông tin liên hệ:
- Hotline: 0833790707
- Điện thoại: 0258.3561818
- Thời gian làm việc: Thứ 2 – Chủ Nhật, 7:00 – 19:00
- Địa chỉ: 60 Yersin, P. Phương Sài, TP Nha Trang
Phòng khám Đa khoa Olympia là một trong những phòng khám uy tín tại Nha Trang, chuyên cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người cao tuổi, trong đó có dịch vụ phòng ngừa và điều trị hít sặc. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, Phòng khám Olympia sẽ giúp người cao tuổi được chăm sóc sức khỏe tốt nhất, phòng tránh nguy cơ hít sặc và các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
