Ngày 5/5 hàng năm là dịp để cộng đồng y tế toàn cầu cùng nhau nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của vệ sinh tay trong công tác phòng chống nhiễm khuẩn. Năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra thông điệp chính:
“Có thể là găng tay. Nhưng luôn cần vệ sinh tay.”
Tại Phòng khám Đa khoa Olympia, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ chiến dịch “SAVE LIVES: Clean Your Hands“ của WHO. Găng tay y tế là một lớp bảo vệ quan trọng, nhưng không bao giờ thay thế được hành động rửa tay đúng cách. Đây là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để ngăn chặn lây nhiễm chéo và bảo vệ sức khỏe cho cả bệnh nhân lẫn nhân viên y tế.
Năm nay, chiến dịch nhấn mạnh các nội dung then chốt:
- Sử dụng găng tay đúng cách, tránh lạm dụng không cần thiết, gây lãng phí và ảnh hưởng môi trường.
- Tuân thủ 5 thời điểm vệ sinh tay theo hướng dẫn của WHO, đặc biệt trong các môi trường chăm sóc phức tạp như gây mê – nơi tỷ lệ tuân thủ thường thấp hơn các khoa phòng khác.
- Tăng cường đào tạo và giám sát thực hành vệ sinh tay, góp phần xây dựng văn hóa an toàn trong chăm sóc sức khỏe.
- Tích hợp hệ thống cấp nước, vệ sinh và quản lý chất thải (WASH) vào kế hoạch y tế nhằm nâng cao chất lượng điều trị và bảo vệ môi trường.
Tại Olympia, chúng tôi cam kết thực hiện nghiêm túc các hướng dẫn của WHO, đồng thời không ngừng nâng cao ý thức và kỹ năng của đội ngũ y bác sĩ trong công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
👉 Hãy cùng Phòng khám Đa khoa Olympia chung tay hành động vì một môi trường y tế an toàn hơn – sạch hơn – chất lượng hơn. Chỉ với hành động nhỏ là vệ sinh tay đúng cách, bạn đã góp phần lớn vào việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Giới thiệu về WHHD 2025
Năm 2025, WHO kỷ niệm 17 năm triển khai chiến dịch toàn cầu này.
Ngày chiến dịch CỨU SỐNG: Hãy rửa tay năm 2025 trùng với nhu cầu các quốc gia cần nhanh chóng xem xét việc thực hiện kế hoạch hành động toàn cầu và khuôn khổ giám sát về phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng (IPC) – được hỗ trợ bởi hướng dẫn thực hiện – và nhu cầu tiếp tục cải thiện IPC như đã trình bày trong báo cáo toàn cầu mới nhất về IPC của WHO .
Một trong những chỉ số của WHO là giám sát việc tuân thủ vệ sinh tay và phản hồi được thiết lập như một chỉ số quốc gia quan trọng, ít nhất là tại tất cả các bệnh viện tham chiếu vào năm 2026.
Ngoài ra, Khung hành động 2024-2030 của WHO tập trung vào các dịch vụ WASH, chất thải và điện nhấn mạnh nhu cầu tiếp cận an toàn toàn dân để đảm bảo chất lượng chăm sóc (liên quan đến khí hậu và sức khỏe), bao gồm việc tích hợp các yêu cầu về WASH và chất thải vào kế hoạch, lập trình, tài trợ, triển khai và giám sát hệ thống y tế, một phần có thể được hỗ trợ bởi các nỗ lực của IPC.
Do đó, cần phải công nhận và củng cố rằng tại thời điểm này, các quốc gia và cơ sở chăm sóc sức khỏe cần tiếp tục ưu tiên thực hành vệ sinh tay tối ưu (sử dụng kỹ thuật phù hợp và theo 5 thời điểm của WHO) cùng với việc sử dụng găng tay phù hợp, bao gồm thông qua nâng cao nhận thức và được hỗ trợ bởi các học viên IPC như một phần của nhóm và chương trình IPC.
Mục tiêu của WHHD 2025
Thúc đẩy các biện pháp vệ sinh tay tối ưu (sử dụng kỹ thuật phù hợp và theo 5 thời điểm
của WHO) và thời điểm sử dụng găng tay phù hợp trong quy trình chăm sóc sức khỏe.
Thúc đẩy việc đưa vệ sinh tay vào các chiến lược IPC quốc gia , cũng như các quy trình vận hành tiêu chuẩn (SOP) ở cấp cơ sở , theo khuyến nghị của kế hoạch hành động toàn cầu và khuôn khổ giám sát 2024-2030 của WHO.
Nâng cao nhận thức về tác động của găng tay đến môi trường và khí hậu đối với việc tạo ra và quản lý chất thải, đặc biệt là khi sử dụng không cần thiết.
Bất kể có đeo găng tay hay không, vệ sinh tay đúng lúc và đúng cách vẫn là một trong những biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ bệnh nhân và nhân viên y tế trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Đến năm 2026, việc theo dõi và phản hồi về việc tuân thủ vệ sinh tay nên được thiết lập như một chỉ số quốc gia quan trọng, ít nhất là tại tất cả các bệnh viện tham chiếu. Hiện tại, 68% các quốc gia báo cáo rằng họ đang thực hiện điều này.
Việc sử dụng găng tay quá mức góp phần đáng kể vào khối lượng chất thải chăm sóc sức khỏe. Việc sử dụng găng tay và vệ sinh tay phù hợp có thể giúp giảm thiểu chất thải này. Sử dụng găng tay khi không được chỉ định sẽ lãng phí tài nguyên và không nhất thiết làm giảm sự lây truyền vi trùng. Một bệnh viện đại học trung bình tạo ra 1.634 tấn chất thải chăm sóc sức khỏe mỗi năm và con số này đang tăng 2-3% mỗi năm (đặc biệt là kể từ khi có COVID-19); các quốc gia giàu có tạo ra nhiều chất thải hơn.
Câu hỏi thường gặp
Găng tay y tế là gì?
Găng tay y tế là loại găng tay dùng một lần trong các thủ tục y tế tại cơ sở y tế. Chúng bao gồm găng tay khám bệnh (có thể vô trùng hoặc không vô trùng), găng tay phẫu thuật và găng tay y tế dùng trong việc xử lý hóa chất trị liệu (găng tay hóa trị).
Đeo găng tay có an toàn hơn so với tay trần không?
Găng tay y tế có thể bị nhiễm bẩn dễ dàng như tay trần và không cung cấp bảo vệ 100%.
Khi nào nên đeo găng tay y tế?
Găng tay y tế nên được sử dụng như một phần của thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) để bảo vệ nhân viên y tế khỏi nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể. Do đó, găng tay nên được đeo khi có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể.
Găng tay y tế tạo ra một rào cản hiệu quả chống lại sự truyền nhiễm vi sinh vật, đặc biệt là khi tay tiếp xúc với dịch cơ thể.
Khi nào nên tháo găng tay?
Găng tay nên được tháo ra và vệ sinh tay ngay lập tức sau khi thực hiện “Khoảnh khắc 3 – sau khi có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể” theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Thêm vào đó, khi găng tay bị hỏng, cần tháo ra và thay thế ngay.
Vệ sinh tay là cần thiết sau khi tương tác với bệnh nhân và môi trường xung quanh, bao gồm cả khi bạn đã chạm vào vị trí cơ thể bị nhiễm khuẩn cần sử dụng găng tay (Khoảnh khắc 3).
Có phải việc đeo găng tay trong những tình huống không cần thiết gây ra vấn đề cho hệ thống chăm sóc sức khỏe?
Có. Việc đeo găng tay khi không cần thiết gây lãng phí tài nguyên mà không nhất thiết giảm thiểu sự truyền nhiễm chéo của vi khuẩn.
Găng tay y tế có cung cấp bảo vệ 100% không?
Không. Chất lượng sản phẩm, vết rách hoặc thủng, và các hoạt động có thể làm giảm tính toàn vẹn của găng tay, vì vậy vẫn cần phải vệ sinh tay trong những khoảnh khắc quan trọng.
Việc đeo găng tay có làm thay đổi thời gian vệ sinh tay không?
Không. Việc sử dụng găng tay không thay đổi thời gian mà vệ sinh tay trong cơ sở y tế được yêu cầu, và không bao giờ thay thế nhu cầu vệ sinh tay, tức là chà tay bằng sản phẩm chứa cồn hoặc rửa tay bằng xà phòng và nước, theo 5 Khoảnh khắc Vệ sinh Tay.
Có sự thay đổi trong thời gian đeo găng tay tùy theo môi trường không?
Không. Các khuyến cáo của WHO về việc sử dụng găng tay nên được thực hiện bất kể loại môi trường và nguồn lực có sẵn.
Một số ví dụ về việc lạm dụng găng tay là gì?
Việc lạm dụng găng tay thường xuyên xảy ra trên toàn thế giới. Ngay cả trong các cơ sở có sẵn găng tay, nhân viên y tế và chăm sóc thường không thay găng tay giữa các bệnh nhân hoặc sau khi chạm vào các vị trí khác nhau trên cùng một bệnh nhân, làm lây lan vi sinh vật.
Một số lý do khiến việc sử dụng găng tay không đúng cách là gì?
Thiếu hiểu biết về chỉ định thực tế của việc sử dụng găng tay trong quá trình chăm sóc có thể là một lý do. Việc cung cấp găng tay không đầy đủ về số lượng và chất lượng cũng có thể dẫn đến việc sử dụng găng tay không đúng cách, sử dụng quá mức, và có thể dẫn đến các hành vi không an toàn.
Găng tay có thể tái sử dụng, kể cả khi đã được làm sạch bằng thuốc tẩy hoặc cồn không?
Không. Việc tái sử dụng găng tay (kể cả sau khi đã khử trùng hoặc tái chế) là không được khuyến khích. Găng tay y tế không nên được giặt, khử trùng hay tái chế để tái sử dụng.
Một giải pháp để sử dụng găng tay đúng cách là gì?
Nhân viên y tế cần được giáo dục về việc sử dụng găng tay đúng cách, cũng như về 5 Khoảnh khắc Vệ sinh Tay, trong quy trình chăm sóc hàng ngày của họ.
Những chuyên ngành nào có thể quan tâm đến việc đảm bảo sử dụng găng tay y tế đúng cách và vệ sinh tay?
Những người làm việc trong các lĩnh vực như phẫu thuật an toàn, tiêm chủng/vaccine, quản lý lâm sàng, HIV và các bệnh truyền nhiễm qua đường máu, và điều dưỡng cần hiểu rằng “dù có dùng găng tay, nhưng luôn luôn cần vệ sinh tay.”
Găng tay và phẫu thuật
Găng tay phẫu thuật là gì?
Găng tay phẫu thuật là một loại găng tay y tế đặc biệt. Chúng vô trùng và có những đặc điểm cụ thể liên quan đến độ dày, độ đàn hồi và sức mạnh.
Mối quan tâm về găng tay và phẫu thuật là gì?
Một số nghiên cứu cho thấy 18% găng tay bị thủng nhỏ sau khi phẫu thuật, và hơn 80% trường hợp không được bác sĩ phát hiện. Sau hai giờ phẫu thuật, 35% tổng số găng tay bị thủng, cho phép nước và dịch cơ thể xâm nhập vào găng tay mà không có sự tác động của áp lực.
Việc sử dụng găng tay trong phẫu thuật có ảnh hưởng đến thời gian vệ sinh tay không?
Không. Việc sử dụng găng tay vô trùng không làm giảm sự cần thiết của việc chuẩn bị tay trước khi phẫu thuật.
Cách chuẩn bị tay trước phẫu thuật là gì?
Trước phẫu thuật, tay cần được rửa kỹ bằng kỹ thuật đúng với xà phòng kháng khuẩn và nước hoặc cồn chà tay. Không nên sử dụng bàn chải. Sau đó, găng tay phẫu thuật vô trùng nên được đeo vào.
Tại sao chuẩn bị tay trước phẫu thuật lại quan trọng ngay cả khi đã đeo găng tay?
Điều này quan trọng để duy trì sự ô nhiễm tối thiểu cho vùng phẫu thuật, vì găng tay có thể bị thủng ngay cả khi sử dụng găng tay phẫu thuật vô trùng. Việc chuẩn bị tay trước phẫu thuật sẽ giảm thiểu sự phát tán vi khuẩn từ tay vào vết thương hở, đặc biệt trong trường hợp thủng găng tay phẫu thuật mà không được phát hiện. Nó cũng loại bỏ vi khuẩn tạm thời và giảm thiểu vi khuẩn thường trú.
Găng tay và sức khỏe mẹ và trẻ sơ sinh
Các chỉ định về việc sử dụng găng tay và vệ sinh tay có khác biệt trong chăm sóc mẹ và trẻ sơ sinh không?
Không. Các nguyên tắc sử dụng găng tay y tế (như một phần của PPE) và 5 Khoảnh khắc Vệ sinh Tay của WHO áp dụng trong các môi trường này và cho các can thiệp thường xuyên.
Ví dụ về việc sử dụng vệ sinh tay và găng tay trong chăm sóc mẹ là gì?
Một ví dụ là việc rửa tay ngay lập tức trước khi thực hiện thủ tục sạch/không vô trùng và đeo găng tay nếu có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể (ví dụ: trước khi khám âm đạo, trước khi cắt dây rốn và kẹp dây rốn, trước khi lấy máu), để bảo vệ phụ nữ và trẻ sơ sinh khỏi vi khuẩn có hại (bao gồm cả vi khuẩn của chính họ).
Một ví dụ khác là việc vệ sinh tay ngay lập tức sau khi có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể (ví dụ: sau khi khám âm đạo, sau khi sinh nhau thai, sau khi xử lý thiết bị y tế xâm nhập), sau khi tháo găng tay và vứt chúng vào thùng rác nhiễm khuẩn, để bảo vệ bản thân và môi trường y tế khỏi vi khuẩn có hại từ bệnh nhân.
Chất thải thiết bị bảo vệ cá nhân trong chăm sóc sức khỏe
Việc sử dụng găng tay y tế trong chăm sóc sức khỏe có gây ra vấn đề về chất thải không?
Có. Việc sử dụng găng tay quá mức góp phần vào việc tạo ra một khối lượng lớn chất thải trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Việc sử dụng găng tay đúng cách kết hợp với hành động vệ sinh tay có thể giúp giảm thiểu chất thải này.
Chất thải từ ngành chăm sóc sức khỏe là bao nhiêu?
Các đại dịch có xu hướng tạo ra nhiều chất thải từ PPE, bao gồm găng tay. Trong đại dịch COVID-19, theo dữ liệu từ Cổng thông tin cung cấp của Liên Hợp Quốc, trong số 87,000 tấn PPE được vận chuyển, gần một nửa (36,000 tấn) là găng tay. Rất nhiều khối lượng găng tay này, tất cả đều trở thành chất thải, có thể đã được tránh nếu thực hiện tốt vệ sinh tay.
Làm thế nào để đạt được thực hành tốt nhất và tiết kiệm tài nguyên?
Việc phổ biến kiến thức và đào tạo thực tế về việc sử dụng găng tay đúng cách, kết hợp với 5 Khoảnh khắc Vệ sinh Tay là những biện pháp can thiệp quan trọng.
WHO khuyến cáo mọi người cần tuân thủ quy trình 6 bước rửa tay, ở 5 thời điểm để giữ đôi bàn tay sạch.
6 bước rửa tay gồm:
- Bước 1: Làm ướt tay bằng cách chà tay vào xà phòng hoặc dung dịch khử khuẩn (có chứa cồn) trong lòng bàn tay.
- Bước 2: Chà rửa hai lòng bàn tay rồi đan các ngón tay với nhau để làm sạch các kẽ ngón tay.
- Bước 3: Xoa lòng bàn tay phải lên mu bàn tay trái với các ngón tay đan nhau để các kẽ tay được làm sạch và ngược lại.
- Bước 4: Móc hai bàn tay vào nhau và chà sạch khe các ngón tay bằng cách xoay cổ tay nửa vòng.
- Bước 5: Nắm chặt ngón tay cái bàn tay phải và chà rửa ngón tay theo chuyển động tròn rồi đổi tay.
- Bước 6: Chụm đầu các ngón tay của bàn tay này và chà sạch đầu các ngón tay vào lòng bàn tay kia và ngược lại. Rửa sạch tay dưới vòi nước, sau đó dùng khăn sạch thấm khô tay.
Theo đó, mỗi bước rửa tay lặp lại 5 lần các động tác, trong thời gian tối thiểu là 1 phút.
5 thời điểm cần thực hiện vệ sinh tay bao gồm:
- Trước khi tiếp xúc với bệnh nhân;
- Trước khi làm thủ thuật vô trùng;
- Sau khi tiếp xúc với máu và dịch cơ thể bệnh nhân;
- Sau khi tiếp xúc với bệnh nhân;
- Sau khi chạm vào bề mặt hoặc đồ vật xung quanh bệnh nhân.
Ngày Vệ sinh Tay Thế giới 2025 là dịp để các nhân viên y tế luôn giữ thói quen vệ sinh tay, hành động tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại mang sức mạnh bảo vệ hàng triệu sinh mệnh mỗi ngày.
