Hằng ngày, chúng ta tiếp xúc với thịt lợn qua nhiều cách khác nhau, từ việc chế biến bữa ăn tại gia đình đến công việc chăn nuôi, giết mổ. Mặc dù thịt lợn là nguồn thực phẩm quen thuộc, nhưng ít ai biết rằng, một số cách tiếp xúc và chế biến thiếu an toàn có thể dẫn đến một căn bệnh nguy hiểm: bệnh liên cầu khuẩn ở lợn.
Vậy, căn bệnh này là gì? Liệu nó có thực sự lây sang người và gây ra những hậu quả nghiêm trọng? Bài viết này của Phòng khám đa khoa Olympia sẽ cung cấp những thông tin y khoa chính xác, giúp bạn nhận diện và phòng tránh mối nguy hiểm tiềm ẩn này, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Liên cầu khuẩn lợn là gì?
Liên cầu khuẩn lợn, tên khoa học là Streptococcus suis, là một loại vi khuẩn Gram dương hình hạt đậu. Vi khuẩn này thường sống ở đường hô hấp trên, tiêu hóa, và sinh dục của lợn.
- Tác nhân gây bệnh: Vi khuẩn Streptococcus suis gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng ở lợn như viêm phổi, viêm khớp, nhiễm trùng huyết và đặc biệt là viêm màng não.
- Chủng lây nhiễm: Dựa vào đặc điểm sinh học, vi khuẩn được chia thành nhiều loại, nhưng týp II là chủng nguy hiểm nhất, có khả năng lây nhiễm và gây bệnh nặng ở người.
- Phạm vi cư trú: Vi khuẩn này chủ yếu tìm thấy ở lợn nhà, nhưng cũng có thể xuất hiện ở lợn rừng, chó, mèo và tồn tại trong môi trường như phân, rác và nước.
Bệnh liên cầu khuẩn lợn có lây sang người không?
Có, liên cầu khuẩn lợn là một trong những bệnh lây truyền từ động vật sang người (zoonosis). Mặc dù bệnh ít gặp ở người nhưng khả năng lây nhiễm rất cao khi tiếp xúc với lợn bệnh hoặc các sản phẩm từ lợn bị nhiễm khuẩn.
Các con đường lây nhiễm chính bao gồm:
- Tiếp xúc qua vết thương hở: Những người làm công việc chăn nuôi, giết mổ, chế biến thịt lợn có thể bị lây nhiễm khi vi khuẩn xâm nhập qua các vết xước hoặc vết thương trên da.
- Ăn uống: Ăn các sản phẩm từ thịt lợn chưa được nấu chín kỹ, đặc biệt là các món ăn sống như tiết canh, nem chạo, là con đường lây nhiễm trực tiếp và nguy hiểm nhất.
- Đường hô hấp: Vi khuẩn cũng có thể lây qua giọt bắn đường hô hấp.
Đáng lưu ý, hiện nay chưa có bằng chứng cho thấy bệnh liên cầu khuẩn lợn có thể lây truyền từ người sang người.
Cơ chế gây bệnh của liên cầu khuẩn lợn
Hình ảnh minh họa rõ ràng cơ chế gây bệnh phức tạp của vi khuẩn Streptococcus suis sau khi xâm nhập vào cơ thể. Vi khuẩn này có thể đi vào máu (gây nhiễm khuẩn huyết, còn gọi là bacteremia), sau đó di chuyển đến các cơ quan khác nhau và gây ra hàng loạt các bệnh lý nguy hiểm:
- Viêm màng não (meningitis): Vi khuẩn tấn công hệ thần kinh trung ương, gây viêm màng não với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu và rối loạn tri giác. Đây là một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất ở người.
- Viêm phổi (pneumonia): Vi khuẩn có thể xâm nhập vào phổi, dẫn đến tình trạng viêm phổi cấp tính.
- Viêm khớp (arthritis): Vi khuẩn cũng có thể di chuyển đến các khớp, gây ra viêm khớp sinh mủ, gây đau đớn và hạn chế vận động.
- Nhiễm trùng các cơ quan nội tạng: Ngoài ra, Streptococcus suis còn có thể tấn công các cơ quan khác như tim và gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
Những con đường lây nhiễm này cho thấy tính chất nguy hiểm của vi khuẩn, từ một vết thương nhỏ trên da hoặc từ việc ăn uống không an toàn, vi khuẩn có thể nhanh chóng lan rộng và tàn phá nhiều hệ thống trong cơ thể.
Dấu hiệu nhận biết bệnh ở người
Thời gian ủ bệnh thường rất ngắn, chỉ từ vài giờ đến 3 ngày. Sau khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, chúng gây nhiễm trùng toàn thân, dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết.
Các triệu chứng phổ biến:
- Sốt cao, đau đầu dữ dội, buồn nôn.
- Cứng gáy, điếc tai, rối loạn tri giác.
- Xuất huyết dưới da thành từng mảng.
- Trong trường hợp nhiễm khuẩn huyết, người bệnh có thể bị tụt huyết áp, rối loạn đông máu, suy đa phủ tạng và có nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
Để xác định chính xác, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu như nuôi cấy bệnh phẩm (máu, dịch não tủy) hoặc xét nghiệm PCR.
Phòng tránh và điều trị
Cách điều trị
Nguyên tắc điều trị chính là sử dụng kháng sinh kết hợp với hồi sức tích cực. Khi có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, bạn cần đến ngay cơ sở y tế. Bác sĩ sẽ chỉ định loại kháng sinh phù hợp như Ampicillin hoặc Ceftriaxon, đồng thời theo dõi và hỗ trợ các chức năng sống của bệnh nhân.
Biện pháp phòng ngừa hiệu quả
Để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bệnh liên cầu khuẩn lợn, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
- Nấu chín kỹ thực phẩm: Luôn đảm bảo thịt lợn được nấu chín hoàn toàn (trên 70°C). Hạn chế và tốt nhất là không ăn các món ăn từ thịt lợn sống, đặc biệt là tiết canh.
- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay kỹ bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với lợn hoặc thịt lợn sống. Sử dụng găng tay bảo hộ khi chế biến thịt sống, nhất là khi tay có vết thương hở.
- Chọn mua thực phẩm an toàn: Mua thịt lợn có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm dịch. Tránh mua thịt có màu sắc bất thường, xuất huyết hoặc tụ máu.
- Vệ sinh chuồng trại: Đối với người chăn nuôi, cần xử lý lợn ốm, lợn chết theo quy định, phun thuốc sát khuẩn định kỳ.
Bệnh liên cầu khuẩn lợn là một mối nguy hiểm có thể phòng tránh được. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau khi tiếp xúc với lợn hoặc chế biến thịt lợn sống, hãy liên hệ ngay với Phòng khám đa khoa Olympia để được tư vấn và thăm khám kịp thời.
- Trẻ chậm lớn, hay đau bụng – Có phải do hệ tiêu hóa “kêu cứu”?
- Phân Biệt Bệnh Cúm và Cảm Cúm Để Chủ Động Phòng Bệnh Diễn Tiến Nặng
Tài liệu tham khảo
- Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Bệnh liên cầu lợn và các biện pháp phòng tránh.
- Việt Nam Net (2024). Bệnh liên cầu lợn là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách trị.
Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y tế chuyên nghiệp.
