Viêm da tiết bã nhờn, hay còn gọi là viêm da dầu hoặc chàm da mỡ, là một bệnh lý da liễu mãn tính khá phổ biến và có xu hướng dai dẳng, dễ tái phát, đặc biệt vào mùa thu – đông. Theo thống kê, có đến 2-5% dân số thế giới mắc phải tình trạng này. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng viêm da tiết bã nhờn lại ảnh hưởng đáng kể đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Để hiểu rõ hơn về căn bệnh này, hãy cùng Phòng khám Đa khoa Olympia tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và cách nhận biết sớm.
Viêm Da Tiết Bã Nhờn Là Gì?
Viêm da tiết bã nhờn là tình trạng viêm da mãn tính đặc trưng bởi các mảng hồng ban (vùng da đỏ), bên trên phủ lớp vảy tróc. Bệnh thường xuất hiện ở những vùng da có nhiều tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như:
- Vùng mặt: Nếp mũi má, lông mày, giữa hai lông mày, rìa trán, cằm, sau tai, trong ống tai ngoài.
- Da đầu: Gây ra tình trạng bong vảy nhiều, thường được gọi là gàu da đầu. Ở trẻ sơ sinh, tình trạng này được gọi là “cứt trâu” với vảy dày màu vàng.
- Vùng thân: Trước ngực (xương ức), lưng (đặc biệt vùng giữa hai bả vai), có thể xuất hiện các tổn thương hình đồng xu, hình nhẫn dễ nhầm với nấm da.
- Các nếp gấp lớn: Nách, bẹn, kẽ mông, nếp dưới vú, rốn.
Viêm da tiết bã nhờn không lây nhiễm và thường không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể, nhưng lại gây khó chịu về mặt thẩm mỹ và cần được điều trị lặp đi lặp lại.
Nguyên Nhân Gây Bệnh Viêm Da Tiết Bã Nhờn
Mặc dù nguyên nhân chính xác của viêm da tiết bã nhờn vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng cho thấy bệnh xảy ra do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Cơ chế chính là quá trình tái tạo da bị rút ngắn, khiến các tế bào sừng bong tróc nhanh hơn và kết dính lại thành vảy nhìn thấy được.
Các yếu tố được cho là đóng vai trò quan trọng trong cơ chế sinh bệnh bao gồm:
- Tăng tiết bã nhờn (dầu) trên da: Đây là yếu tố cốt lõi. Lượng dầu tiết ra nhiều tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các vi sinh vật.
- Sự hiện diện của vi nấm và vi khuẩn:
- Nấm Malassezia ovale (Malassezia furfur): Đây là một loại nấm men sống cộng sinh trên da người. Khi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, số lượng nấm này có thể tăng sinh quá mức, gây ra phản ứng viêm. Người bệnh bị gàu da đầu thường có nồng độ kháng thể kháng lại Malassezia cao hơn.
- Vi khuẩn P. Acne: Cũng được cho là đóng vai trò trong cơ chế bệnh sinh ở vùng da đầu.
- Yếu tố nội tiết tố: Bệnh thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới, cho thấy có sự ảnh hưởng của hormone androgen lên hoạt động của tuyến bã nhờn.
- Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người thân mắc viêm da tiết bã nhờn hoặc vảy nến, khả năng thế hệ sau mắc bệnh sẽ cao hơn.
Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể thúc đẩy hoặc làm nặng thêm tình trạng viêm da tiết bã nhờn:
- Căng thẳng (Stress): Căng thẳng về thể chất hoặc tinh thần làm suy yếu hệ miễn dịch và ảnh hưởng đến cân bằng nội tiết, khiến bệnh dễ bùng phát và nặng hơn.
- Thay đổi nội tiết tố: Các giai đoạn thay đổi hormone lớn (ví dụ: dậy thì, mang thai, mãn kinh) có thể ảnh hưởng.
- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Uống rượu, ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ có thể kích thích tuyến bã nhờn.
- Suy giảm miễn dịch: Người mắc các bệnh như HIV/AIDS, hoặc bệnh nhân cấy ghép cơ quan thường có nguy cơ cao và tình trạng bệnh nặng hơn.
- Bệnh lý thần kinh/tâm thần: Các bệnh như Parkinson, Alzheimer, trầm cảm, hoặc rối loạn ăn uống có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Béo phì: Tình trạng thừa cân, béo phì cũng có thể là yếu tố nguy cơ.
- Thay đổi thời tiết: Bệnh thường nặng hơn vào mùa đông – đầu mùa xuân (khí hậu lạnh, độ ẩm thấp) và thuyên giảm vào mùa hè.
- Sử dụng một số loại thuốc: Griseofulvin, cimetidin, lithium, methyldopa, arsenic, haloperidol, psorale… có thể gây ra khởi phát viêm da tiết bã.
- Chấn thương ở mặt hoặc sử dụng mỹ phẩm/sản phẩm chăm sóc da chứa cồn cũng là yếu tố thúc đẩy.
Triệu Chứng Nhận Biết Viêm Da Tiết Bã Nhờn
Viêm da tiết bã nhờn thường phát triển từ từ, không đột ngột. Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ nặng của bệnh.
- Cảm giác:
- Phần lớn bệnh nhân không cảm thấy ngứa hoặc chỉ ngứa nhẹ đến vừa.
- Cơn ngứa có thể tăng lên khi thời tiết nóng hoặc khi ra mồ hôi.
- Đôi khi có cảm giác bỏng rát.
- Đặc điểm tổn thương da:
- Mảng hồng ban: Da có màu đỏ cam hoặc đỏ sẫm.
- Vảy tróc: Bề mặt da có lớp vảy xám trắng, khô hoặc nhờn dính.
- Giới hạn rõ ràng: Các vùng da bị bệnh thường có ranh giới khá rõ với vùng da lành.
- Các sẩn vảy da: Đôi khi xuất hiện các nốt sẩn có vảy, bờ rõ.
- Tổn thương hình đồng xu, hình nhẫn: Thường thấy ở ngực, lưng, dễ gây nhầm lẫn với nấm da.
- Nứt kẽ, tiết dịch: Ở các nếp gấp lớn (nách, bẹn, dưới vú), da có thể bị chợt, nứt kẽ và tiết dịch khi bệnh nặng hoặc bị cọ xát nhiều.
- Vị trí cụ thể:
- Da đầu: Vảy da dính màu trắng hoặc vàng, thường gọi là gàu da đầu. Ở trẻ sơ sinh là “cứt trâu” (vảy dày, vàng).
- Mặt: Dát đỏ và vảy da ở hai má (hình cánh bướm), kẽ mũi, giữa hai lông mày, rìa trán.
- Lông: Vảy da dính màu trắng ở lông mày, lông mi, râu.
- Tai: Dát đỏ, vết nứt, vảy da trong ống tai và sau tai.
- Thân mình: Sẩn đỏ ở nang lông, có vảy mỡ, có thể liên kết thành mảng lớn ở vùng liên bả vai và trước ngực.
Tác động đến sức khỏe và biến chứng:
Viêm da tiết bã nhờn dù không đe dọa tính mạng nhưng ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong công việc và sinh hoạt do ngứa ngáy, bỏng rát. Vấn đề thẩm mỹ (da bong tróc, vảy trắng) thường khiến bệnh nhân tự ti, xấu hổ.
Bệnh thường tái phát thành từng đợt và có thể tiến triển thành mãn tính. Khi bị căng thẳng hoặc stress, tình trạng bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí tiến triển thành đỏ da toàn thân trong những trường hợp rất hiếm gặp.
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?
Viêm da tiết bã nhờn đôi khi rất dễ nhầm lẫn với các bệnh da liễu khác như vảy nến, nấm nông da, nấm Candida kẽ, hoặc lupus đỏ bán cấp. Việc tự ý điều trị hoặc chữa theo các phương pháp dân gian không đúng cách có thể làm bệnh nặng hơn và khó điều trị.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, đặc biệt là khi tình trạng da không cải thiện dù đã thử các biện pháp chăm sóc cơ bản, hoặc nếu triệu chứng trở nên nghiêm trọng, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa da liễu để được kiểm tra và tư vấn chính xác. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống của bạn.
Phòng khám Đa khoa Olympia với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Da liễu giàu kinh nghiệm, cùng trang thiết bị hiện đại, sẵn sàng thăm khám, chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất cho tình trạng viêm da tiết bã nhờn của bạn.
Để đặt lịch khám hoặc tìm hiểu thêm thông tin, Quý khách vui lòng liên hệ:
- Hotline: 083 379 0707 hoặc 0258 356 1818
Lời Nhắn Nhủ Từ Bác Sĩ Chuyên Khoa Da Liễu Olympia
“Thưa quý vị, qua những thông tin chi tiết về nguyên nhân và triệu chứng của viêm da tiết bã nhờn, chắc hẳn quý vị đã hiểu hơn về căn bệnh này. Với vai trò là một bác sĩ da liễu, tôi muốn nhấn mạnh rằng, dù viêm da tiết bã là một tình trạng da mãn tính, có thể dai dẳng và dễ tái phát, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu chúng ta kiên trì và đúng phương pháp. Điều quan trọng nhất không phải là tìm kiếm một “phép màu” chữa khỏi hoàn toàn, mà là duy trì thói quen chăm sóc da khoa học hàng ngày và tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm. Đừng vì thấy bệnh có vẻ “khó chiều” mà vội nản lòng hay tự ý thử các phương pháp không rõ nguồn gốc, điều này có thể làm tình trạng da trở nên phức tạp hơn. Hãy nhớ rằng, quản lý tốt stress, xây dựng lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ chính là chìa khóa để giữ cho làn da luôn khỏe mạnh và giảm thiểu tối đa các đợt bùng phát, giúp bạn tự tin hơn trong cuộc sống.”
