“Tôi có nên detox không?” Chúng tôi thường xuyên nghe mọi người đặt câu hỏi này. Nếu bạn đang hy vọng việc “detox” sẽ loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, thì e rằng điều đó sẽ không xảy ra như bạn nghĩ đâu!
Detox và Cleanses: Xu Hướng Muôn Thuở Với Những Hiểu Lầm Muôn Thủa
Các phương pháp “thải độc” hay “thanh lọc” (cleanses) đang cực kỳ phổ biến hiện nay. Chúng tồn tại dưới nhiều hình thức, từ nước chanh pha than hoạt tính đến các loại trà detox, và thường đi kèm với cái giá không hề nhỏ.
Ý tưởng về việc “thanh lọc cơ thể” không phải là điều gì mới mẻ – nó đã tồn tại hàng ngàn năm. Trong nhiều thế kỷ, y học và tôn giáo gắn bó sâu sắc, và người ta rất chú trọng đến việc loại bỏ những tạp chất, bệnh tật liên quan đến “khí chất” (humors) xấu hoặc mất cân bằng trong cơ thể. Trích máu, xổ độc, nhịn ăn – tất cả đều từng được coi là những phương pháp điều trị danh giá.
Ngày nay, ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe đã nắm bắt được mong muốn tự loại bỏ những thứ không tốt khỏi cơ thể của chúng ta. Họ đã lấy từ “detox” – vốn là một thuật ngữ y tế dùng để điều trị cho những người nghiện ma túy và rượu – và sử dụng nó để tiếp thị các sản phẩm “thanh lọc”. Họ làm cho nó nghe có vẻ giống như việc đổ chất tẩy rửa lỏng xuống đường ống nước, tống khứ tất cả những chất bẩn thỉu ra ngoài. Nhưng lý do chúng ta cảm thấy điều đó hợp lý lại bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết về cách hoạt động thực sự của lá gan chúng ta.
Gan: “Nhà Máy” Giải Độc Thần Kỳ Của Cơ Thể
Gan của chúng ta, nằm ở phía trên bên phải bụng, có kích thước bằng khoảng một nửa quả bóng bầu dục Mỹ và nặng khoảng 1.3 – 1.5 kg. Đây là một cơ quan vô cùng bận rộn, đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ để giữ cho cơ thể hoạt động trơn tru: từ hỗ trợ hệ miễn dịch, tạo ra protein giúp đông máu, đến sản xuất cholesterol cần thiết cho hormone.
Đặc biệt, gan là cơ quan chủ chốt trong việc xử lý các chất độc hại. Bạn có thể hình dung gan như một “nhà máy” chuyên nghiệp. Nó lấy các chất dinh dưỡng từ những gì chúng ta tiêu thụ – thức ăn, đồ uống, thuốc men – sau đó phân giải chúng. Các chất hữu ích sẽ được đóng gói theo cách có thể sử dụng được (như cholesterol và protein), hoặc được loại bỏ dưới dạng chất thải qua mật hoặc thận (thường dưới dạng nước tiểu).
Hãy cùng xem điều gì xảy ra khi gan xử lý một số chất cụ thể:
- Với rượu: Một chất nếu dùng ở lượng nhỏ, vừa phải thì không sao, nhưng trở nên độc hại khi dùng quá mức. Khi chúng ta uống rượu, rượu đi qua gan và gan phân giải nó qua ba bước. Đầu tiên, các enzyme chuyển hóa rượu thành acetaldehyde – một chất có thể gây tổn thương tế bào theo thời gian. Nhưng acetaldehyde nhanh chóng được chuyển đổi thành acetate, một chất trung gian ổn định hơn nhiều, trước khi nó phân giải thành carbon dioxide và nước. Đây là những thành phần mà cơ thể chúng ta có thể xử lý được một cách an toàn.
-
Với một loại nước “thải độc” phổ biến (ví dụ: hỗn hợp ớt cayenne, hạt tiêu, nước cốt chanh): Bạn uống nó, nó được tiêu hóa, các chất dinh dưỡng được hấp thụ vào máu và đến gan. Gan xử lý những chất dinh dưỡng này giống như cách nó xử lý mọi thứ khác. Nó đóng gói bất cứ thứ gì hữu ích từ chanh và ớt và phân tán khắp cơ thể. Những gì không sử dụng được sẽ trở thành chất thải. Không có gì đặc biệt thần kỳ khi trộn ớt cayenne và chanh cả!
Thực hiện một liệu trình “thanh lọc” không giống như việc “làm sạch đường ống”, và nó không làm cho gan của bạn hoạt động tốt hơn hay nhanh hơn. Ở mức tốt nhất, bạn có thể giảm vài cân khi “detox” vì bạn không ăn nhiều. Ở mức tệ nhất, bạn có thể rơi vào chế độ “đói ăn” (starvation mode), làm mất cân bằng điện giải, chưa kể làm rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột và chức năng ruột.
Sự Thật Phũ Phàng: “Thuốc Giải Độc Gan” – Lợi Bất Cập Hại Khi Lạm Dụng
Dù được quảng cáo rầm rộ với công dụng “giải độc”, nhưng cần nhớ rằng: mọi loại thuốc đều là “con dao hai lưỡi”, kể cả những loại tưởng chừng vô hại như thuốc giải độc gan. Nếu sử dụng không đúng cách, quá liều hoặc không cần thiết, “thuốc giải độc gan” không những không giúp ích mà còn có thể gây ra hàng loạt tác dụng phụ, từ nhẹ đến nặng, thậm chí gây tổn hại trực tiếp cho chính lá gan của bạn.
Vậy, điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta lạm dụng chúng?
- Tăng gánh nặng cho gan: Gan là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc chuyển hóa và bài tiết tất cả các chất đi vào cơ thể. Khi bạn liên tục đưa một lượng lớn thuốc, dù là “thuốc giải độc gan”, vào cơ thể, gan lại phải làm việc vất vả hơn để xử lý, chuyển hóa chúng thành các chất không độc hại hoặc có lợi. Đối với một lá gan vốn đã suy yếu, việc này giống như đổ thêm gánh nặng lên một cỗ máy đã quá tải, đẩy gan mau chóng suy yếu hơn nữa, dẫn đến các biểu hiện như mệt mỏi, xanh xao, buồn nôn, hay co thắt dạ dày.
- Nguy cơ tổn thương gan trực tiếp: Trớ trêu thay, một số thành phần trong các loại “thuốc giải độc gan” lại có thể gây hại cho gan nếu sử dụng sai liều lượng hoặc kéo dài. Điển hình là Methionin. Dù có vai trò nhất định, nhưng khi dùng Methionin liều cao hoặc trong thời gian dài, chất này có thể làm giảm chu trình acid folic gan – ruột và ảnh hưởng đến chức năng chuyển hóa của gan. Điều này có thể dẫn đến thiếu acid folic hoặc thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, đặc biệt ở người xơ gan hoặc nghiện rượu. Ngoài ra, Methionin quá liều còn làm tăng homocystein máu, đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ tắc mạch do huyết khối, thậm chí có thể gây chậm phát triển tinh thần hoặc loãng xương.
- Gây ra các triệu chứng khó chịu (ngứa, mụn nhọt): Một số người có thể gặp phải tình trạng ngứa ngáy, phát ban, nổi mụn nhọt sau khi uống “thuốc giải độc gan”. Điều này có thể do:
- Dị ứng với thành phần thuốc: Giống như bất kỳ loại thuốc nào, “thuốc giải độc gan” cũng có thể chứa các thành phần gây dị ứng ở những người có cơ địa nhạy cảm.
- Rối loạn quá trình đào thải: Trên một lá gan suy yếu, việc bổ sung thuốc không đúng cách có thể làm chức năng gan càng suy giảm, dẫn đến sự tích tụ độc tố trong khi gan không kiểm soát được quá trình đào thải, gây ra các triệu chứng trên da.
- Chế độ ăn thiếu khoa học: Nếu việc dùng thuốc không đi kèm với một chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh (vẫn ăn nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng, chất kích thích), gan vẫn sẽ bị tổn thương, gây ngứa và nổi mụn.
- Suy giảm chức năng gan về lâu dài: Các thuốc được quảng cáo là “giải độc gan” thường chỉ là giải pháp tạm thời, hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc. Việc sử dụng bừa bãi, không đúng lúc hoặc dùng quá nhiều loại cùng lúc không những không mang lại lợi ích mà còn gây áp lực ngược lại, dần dần làm suy giảm chính chức năng tự nhiên của gan.
Tóm lại, lá gan của bạn là một cơ quan tự thải độc vô cùng hiệu quả. Việc bổ sung “thuốc giải độc gan” cần hết sức thận trọng và chỉ khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào, đặc biệt là những sản phẩm được quảng cáo cho gan, người dùng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để hiểu rõ công dụng, tác dụng phụ và những lưu ý cần thiết, nhằm đảm bảo quá trình chăm sóc sức khỏe an toàn và hiệu quả.
Chăm Sóc Gan Đúng Cách: Những Điều Quan Trọng Mà Phòng Khám Đa Khoa Olympia Khuyên Bạn
Rõ ràng, có một lá gan khỏe mạnh là cực kỳ quan trọng. Dưới đây là những điều tốt nhất bạn có thể làm để bảo vệ “nhà máy” giải độc tuyệt vời này:
- Nói không với khói thuốc: Thuốc lá là một trong những kẻ thù lớn nhất của lá gan.
- Chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc: Đây là những nền tảng vững chắc cho sức khỏe tổng thể, giúp gan hoạt động hiệu quả.
- Hạn chế rượu bia: Tiêu thụ quá nhiều rượu có thể gây ra nhiều vấn đề theo thời gian, từ bệnh gan nhiễm mỡ đến xơ gan, thậm chí là ung thư gan. Hãy uống có chừng mực!
- Đọc kỹ nhãn thuốc và dùng đúng chỉ dẫn: Một số loại thuốc có thể gây hại cho gan nếu bạn không dùng đúng cách. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Tiêm vắc-xin viêm gan B: Viêm gan do virus có thể rất nghiêm trọng. Nếu bạn chưa tiêm, hãy tiêm vắc-xin viêm gan B.
- Sàng lọc viêm gan C: Nếu bạn là người lớn chưa từng được xét nghiệm viêm gan C, hãy cân nhắc nói chuyện với bác sĩ về các lựa chọn xét nghiệm. Rất nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh này.
- Thận trọng với thực phẩm chức năng và thảo dược: Đặc biệt là bất cứ thứ gì được quảng cáo là để xây dựng cơ bắp hay giảm cân. Những sản phẩm này không được quản lý chặt chẽ như bạn nghĩ. Thống kê cho thấy, 20% các trường hợp tổn thương gan do thuốc ở Hoa Kỳ thực tế là do những loại thực phẩm bổ sung này gây ra. Vì vậy, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại bổ sung nào.
Rất nhiều sản phẩm được bán cho chúng ta dưới danh nghĩa “tự chăm sóc sức khỏe”, và các liệu trình “thanh lọc” không phải là ngoại lệ. Nhưng tại Phòng khám Đa khoa Olympia, chúng tôi tin rằng cách tự chăm sóc sức khỏe tốt nhất chính là tìm hiểu thêm về cơ thể mình. Bằng cách đó, chúng ta có thể loại bỏ mọi thông tin nhiễu loạn và đưa ra những quyết định sáng suốt về những gì cơ thể thực sự cần.
Phòng Khám Đa Khoa Olympia – Công bằng trong chăm sóc, tận tâm vì sức khỏe!
Liên hệ ngay để được tư vấn và đặt lịch hẹn:
- Hotline: 083 379 0707 hoặc 0258 356 1818
- Địa chỉ: 60 Yersin, P. Tây Nha Trang, TP. Nha Trang.
- Fanpage: fb.com/phongkhamdakhoaolympia
- Website: olympiamedic.com
