Sáng ngày 01/12, bầu trời Nha Trang bao phủ bởi một lớp sương mù dày đặc kèm theo tầm nhìn hạn chế. Theo số liệu quan trắc thực tế, đây không đơn thuần là hiện tượng thời tiết tự nhiên mà là dấu hiệu của không khí đang ở mức “Trung bình” (Màu vàng) với nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao. Cảnh báo: Đây là thời điểm “vàng” cho các bệnh hô hấp bùng phát.
(Ảnh: Dữ liệu chất lượng không khí thực tế tại Nha Trang sáng ngày 01/12 – Nguồn: IQAir)
“Đọc vị” các con số biết nói: Không khí Nha Trang đang ở mức nào?
Dựa trên hình ảnh dữ liệu quan trắc không khí lúc 07:00 sáng ngày 01/12 tại Nha Trang, chúng ta cần lưu ý các thông số quan trọng sau:
- Chỉ số AQI (Air Quality Index): 64. Đây là mức Trung bình (Moderate). Mặc dù chưa đến mức Đỏ (Nguy hại), nhưng mức Vàng là mức bắt đầu gây tác động xấu đến nhóm người nhạy cảm (trẻ em, người già, người có bệnh nền hô hấp).
- Nồng độ bụi mịn PM2.5: 16.3 µg/m³. Đây là con số đáng báo động nhất. Theo khuyến nghị mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nồng độ trung bình năm an toàn nên dưới 5 µg/m³. Mức 16.3 µg/m³ hiện tại đang cao gấp hơn 3 lần ngưỡng lý tưởng này.
- Độ ẩm: 79%. Độ ẩm cao kết hợp với bụi mịn tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus bám dính và lơ lửng lâu hơn trong không khí sát mặt đất.
Dự báo trong ngày: Biểu đồ cho thấy chỉ số AQI sẽ tiếp tục tăng nhẹ lên mức 68-69 vào buổi chiều và tối (từ 14:00 đến 21:00). Điều này đồng nghĩa với việc không khí chưa thể sạch ngay lập tức.
Kiến thức Y khoa: Tại sao “Combo” Sương mù + PM2.5 lại nguy hiểm?
Nhiều người dân lầm tưởng sương mù ở phố biển là hơi nước sạch. Tuy nhiên, dưới góc độ y khoa và môi trường, hiện tượng này tiềm ẩn nhiều rủi ro:
Bụi mịn PM2.5 – “Sát thủ vô hình”
PM2.5 là những hạt bụi có kích thước nhỏ hơn 2.5 micromet (chỉ bằng 1/30 sợi tóc người).
- Cơ chế xâm nhập: Khác với bụi to bị lông mũi cản lại, PM2.5 trong sương mù có thể đi sâu vào tận phế nang phổi và thậm chí xâm nhập vào mạch máu.
- Tác hại: Với nồng độ 16.3 µg/m³ như hiện nay, việc hít thở liên tục ngoài trời có thể kích ứng niêm mạc hô hấp, gây viêm nhiễm âm thầm.
Hiện tượng nghịch nhiệt (Temperature Inversion)
Lớp sương mù dày đặc (độ ẩm 79%) hoạt động như một “tấm chăn” đè nén không khí sát mặt đất. Khói xe, bụi bẩn không thể khuếch tán lên cao mà bị giữ lại ngay tầng chúng ta hít thở. Đó là lý do bạn ngửi thấy mùi khói hoặc cảm giác ngột ngạt hơn bình thường.
Nguy cơ sức khỏe khi AQI ở mức “Vàng”
Theo các chuyên gia hô hấp tại Phòng khám Đa khoa Olympia, trong điều kiện thời tiết này, cơ thể sẽ phản ứng như sau:
- Nhóm người bình thường: Có thể cảm thấy rát họng, cay mắt, hoặc ho húng hắng khi đi đường lâu.
- Nhóm nhạy cảm (Hen suyễn, COPD, Viêm xoang): Chỉ số AQI 64 đủ để kích hoạt các cơn khó thở nhẹ, tăng tiết dịch mũi họng và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.
- Trẻ em: Do nhịp thở nhanh hơn người lớn và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trẻ hít phải lượng bụi mịn nhiều hơn, dễ dẫn đến viêm tiểu phế quản.
Hành động ngay để bảo vệ lá phổi
Trước các dữ liệu thực tế trên, Phòng khám Đa khoa Olympia khuyến nghị người dân Nha Trang thực hiện các biện pháp sau trong ngày hôm nay và những ngày tới:
- Theo dõi sát sao chỉ số AQI: Nhìn vào biểu đồ dự báo, thời điểm từ 14:00 – 21:00 chỉ số ô nhiễm sẽ cao nhất (AQI 68-69). Hãy hạn chế các hoạt động thể dục mạnh ngoài trời (chạy bộ, đạp xe) vào khung giờ này.
- Khẩu trang là vật bất ly thân: Khẩu trang y tế thông thường chỉ ngăn được giọt bắn. Trong điều kiện bụi mịn PM2.5, hãy ưu tiên khẩu trang N95, KN94 hoặc đeo 2 lớp khẩu trang khi di chuyển bằng xe máy.
- Vệ sinh mũi họng: Đây là biện pháp “rửa trôi” bụi bẩn hiệu quả nhất. Sử dụng nước muối sinh lý 0.9% để súc họng và xịt rửa mũi sau khi về nhà.
- Tạo môi trường sạch: Đóng cửa kính để hạn chế sương ẩm và bụi bay vào nhà. Sử dụng máy lọc không khí (nếu có) để đưa chỉ số PM2.5 trong phòng về mức an toàn.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Đừng đợi đến khi khó thở mới đi khám. Hãy đến ngay Phòng khám Đa khoa Olympia nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu sau khi tiếp xúc với sương mù:
- Ho kéo dài không dứt, ho có đờm đặc.
- Thở khò khè, cảm giác nặng ngực (đặc biệt ở người có tiền sử hen).
- Chảy nước mũi liên tục kèm đau nhức vùng xoang trán/má.
Với hệ thống máy chụp X-quang kỹ thuật số hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, chúng tôi sẽ giúp bạn “kiểm tra sức khỏe” lá phổi, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời các vấn đề hô hấp do thời tiết và ô nhiễm gây ra.
Cảnh báo “kẻ thù giấu mặt” trong nhà sau mưa ẩm và lũ lụt
Không chỉ đối mặt với khói bụi ngoài trời, người dân cần đặc biệt lưu ý đến Chất lượng không khí trong nhà (Indoor Air Quality). Bài học nhãn tiền từ đợt lũ lụt lịch sử đang diễn ra tại Sri Lanka (tính đến ngày 01/12/2025) là lời cảnh tỉnh sâu sắc cho các thành phố biển có độ ẩm cao như Nha Trang.
Bài học từ thảm họa lũ lụt Sri Lanka: Sau nước rút là nấm mốc tấn công
Theo các báo cáo y tế mới nhất, sau bão Ditwah, Sri Lanka không chỉ đối mặt với thiệt hại vật chất mà còn là cuộc khủng hoảng về hô hấp do nấm mốc (mold) bùng phát trong các ngôi nhà bị ngấm nước.
- Cơ chế gây bệnh: Khi độ ẩm trong nhà vượt quá 60% (hiện tại Nha Trang đang là 79%) hoặc sau khi nước lũ rút, các bào tử nấm mốc sẽ sinh sôi trên tường, thảm, đồ gỗ chỉ trong vòng 24-48 giờ.
- Tác động sức khỏe: Hít phải bào tử nấm mốc trong không gian kín gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, lên cơn hen suyễn cấp tính, viêm mũi dị ứng và viêm phổi do nấm (đặc biệt nguy hiểm với người già và trẻ nhỏ).
Giải pháp “thanh lọc” không khí trong nhà từ chuyên gia
Dựa trên khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và kinh nghiệm xử lý vùng dịch, Phòng khám Đa khoa Olympia khuyến nghị quy trình xử lý môi trường sống trong những ngày nồm ẩm hoặc sau ngập lụt cục bộ như sau:
- Quy tắc “24-48 giờ vàng”: Phải làm khô các vật dụng và không gian sống trong vòng tối đa 48 giờ sau khi bị ẩm ướt. Mở cửa thông thoáng, sử dụng quạt, máy hút ẩm để đưa độ ẩm trong phòng về mức lý tưởng 35-50%.
- Công thức khử khuẩn chuẩn y khoa: Với các bề mặt cứng (sàn nhà, tường) bị nhiễm bẩn hoặc mốc, hãy vệ sinh bằng dung dịch: 1,5 cốc thuốc tẩy pha với 4 lít nước.
- Lưu ý tuyệt đối: Không trộn thuốc tẩy với amoniac vì sẽ tạo ra khí độc gây ngạt thở.
- Bảo hộ hô hấp khi dọn dẹp: Khi vệ sinh vùng ẩm mốc, bắt buộc phải đeo găng tay và khẩu trang chuyên dụng (KN95 hoặc FFP2) để tránh hít phải hàng triệu bào tử nấm bị phát tán vào không khí khi cọ rửa.
- Loại bỏ vật dụng xốp: Nệm, thảm lông, ghế sofa vải nếu đã ngấm nước bẩn hoặc bị ẩm mốc nặng nên được vứt bỏ, vì rất khó để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn nằm sâu bên trong.
Lời khuyên từ bác sĩ Olympia: Đôi khi không khí trong nhà còn ô nhiễm hơn ngoài trời do nấm mốc và vi khuẩn tích tụ trong điều kiện kín gió, ẩm thấp. Nếu bạn cảm thấy triệu chứng khó thở, ho hoặc ngứa mắt thuyên giảm khi ra khỏi nhà và nặng lên khi về nhà, rất có thể không gian sống của bạn đang bị ô nhiễm nấm mốc.
